Gıda takviyeleri, ölüme sebep olabiliyor
Gıda takviyeleri son dönemde çok revaçta. En popülerlerinden biri de zerdeçal takviyeleri. Ancak bu popülerlik can sıkıcı bir tabloyu da beraberinde getiriyor: Zerdeçalla bağlantılı karaciğer hasarı vakaları günden güne artıyor. Peki karaciğer nakline hatta ölüme yol açabilen bu durum kimleri etkiliyor?
Mutfaklarımıza lezzet ve renk katan zerdeçal, son dönemde sağlığa faydalarıyla da sık sık gündeme geliyor.
Zerdeçalın inflamasyonla, mikroplarla ve kanserle savaşta rol oynayabildiği, eklem iltihabından solunum yolu enfeksiyonlarına ve diyabete birçok hastalığın tedavisinde etkili olabildiği öne sürülüyor.
Henüz bu iddiaları destekleyen çok fazla klinik deney bulunmasa da zerdeçal içeren gıda takviyeleri hem ülkemizde hem de dünyada popülerliğini gitgide artırıyor.
Ancak zerdeçal takviyelerini alanların sayısı arttıkça bu trendin tehlikeleri de ortaya çıkmaya başladı. Son yıllarda dünyanın dört bir yanında zerdeçalın neden olduğu çok sayıda akut karaciğer hasarı yaşandı. Bu vakaların bir kısmında hastalar karaciğer nakline muhtaç hale gelirken ölümle sonuçlanan durumlar da meydana geldi.
ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri'nin (NIH) Sindirim Hastalıkları ve Beslenme Birimi bünyesinde bulunan Karaciğer Hastalıkları Araştırma Kolu'nun direktörü Jay Hoofnagle, The Washington Post'a yaptığı açıklamada, "Zerdeçala bağlı karaciğer hasarı çok nadir görülüyor. 10 binde hatta 100 binde 1 kişi hastalanıyor. Ancak günümüzde milyonlarca insan zerdeçal takviyesi alıyor. Verilerimize bakılırsa gıda takviyesine bağlı karaciğer hasarında zerdeçal başı çekiyor" ifadelerini kullandı.
GELENEKSEL TIPTAKİNİN 100 KATI
Uzmanlara göre hem mutfaklarda hem de geleneksel tıpta binlerce yıldır kullanılan zerdeçaldan elde edilen takviyeler, bazı hastalardaki genetik hassasiyetle de bir araya geldiğinde karaciğer hasarının en olası sebebi haline geliyor.
Zerdeçalın ana etken maddesi kurkumin, kök zerdeçalın kütle olarak yüzde 1 ila 7'sini oluşturuyor. Ancak takviyelerde kurkuminin saflaştırılmış hali yüksek dozda bulunuyor. Dahası normalde kurkumin insanın sindirim sisteminde tam olarak emilemiyor. Takviyelere, emilimi artırmak amacıyla karabiber de ilave ediliyor.
Örneğin bir araştırmada katılımcılara önce 2 gram kurkumin maddesi verildi. Ardından kanlarındaki kurkumin düzeyi test edildi ve neredeyse 0 olduğu görüldü. Ancak karabiberle birlikte kurkumin verildiğinde, katılımcıların kanlarındaki madde düzeyi 2.000 katına çıktı.
Hoofnagle, "İnsanlar bugün geleneksel tıpta alışkın olduğumuzun 100 katı kurkumin alıyor. Markete gittiğimde kocaman şişelerde zerdeçal-karabiber karışımları satıldığını görüyorum ve kendi kendime 'Eyvah' diyorum. Çünkü bu ürünlerin her bir porsiyonu 1 gram" dedi.
TAKVİYE KULLANIMI ARTTIKÇA VAKA SAYISI DA ARTIYOR
Hoofnagle aynı zamanda NIH destekli bir girişim olan İlaca Bağlı Karaciğer Hasarı Ağı'nın (DILIN) da yöneticisi. DILIN kapsamında ABD genelinde ilaçlardan ve alternatif reçetelerden kaynaklanan ağır karaciğer hasarı vakaları toplanıp analiz ediliyor.
DILIN verilerine göre, 2022 yılında ülkede zerdeçal takviyeleriyle ilişkili 10 karaciğer hasarı vakası yaşandı. Hastalarda en yaygın görülen semptomlar olarak sarılık, mide bulantısı ve karın ağrısı öne çıktı.10 hastadan 5'i hastanede tedavi altına alındı. Bir hasta ise akut karaciğer yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti.
Araştırmacılar, zerdeçala bağlı karaciğer hasarının ABD'de arttığı sonucuna vardı. Dahası zerdeçal takviyelerinin son 5 yılda gittikçe popülerleşmesiyle DILIN'deki vakaların artışında da bir paralellik tespit edildi.
Hürriyet Haber