Rufat Gürel yazdı… Araz'ın o tayı Araz'ın bu tayı
Araştırmacı yazar Rufat Gürel yazdı… Araz'ın o tayı Araz'ın bu tayı.
Araştırmacı yazar Rufat Gürel yazdı… Araz’ın o tayı Araz’ın bu tayı.
İran, Azerbaycan, Hindistan’ın kuzeyi ve Orta Asya’nın bir bölümünü içine alan büyük Avşar İmparatorluğunun kurucusu Asya’nın son büyük fatihi Nadir Şah bir suikast sonucu 19 Haziran 1947 yılında öldürüldü.
Nadir Şahın öldürülmesi ile Azerbaycan’da otorite boşluğu doğdu. Bununun sonucunda Azerbaycan Hanlıkları bağımsız hareket etmeye başladılar. Azerbaycan’da kurulun Hanlıklar dönemi 1747 Nadir Şah’ın öldürülmesi, Azerbaycan Hanlıklarının bağımsız hareket edip kendi aralarında mücadele etmeleri, siyasi birliğin bozulması sonucu fırsat kollayan Çarlık Rusya Kafkasya’ya inmeye başladı. Kaçar devleti ile Çarlık Rusya arasındaki kanlı savaşlar sonucu Kaçar devleti yenildi. Bunun sonucunda Kaçar devleti ile Çarlık Rusya arasında 1813 Gülistan, 1828 Türkmençayı antlaşmaları yapıldı. Bu antlaşma sonucu Aras nehrinin akışı istikametinde Iğdır ili hariç Güneyi Kaçar devletinde, Kuzeyi Güneydeki Iğdır ili de dahil Çarlık Rusya’ya bırakıldı.
Çarlık Rusya Gülistan ve Türkmençayı antlaşmaları ile Azerbaycan topraklarını parçalamış, Azerbaycan Kuzey ve Güney Azerbaycan diye 2 kısıma ayırmıştı. Bölgede 90 yıl kalan Çarlık Rusya Iğdır ilinin de mensubu olduğu Azerbaycan Hanlıklarının en güçlü ve en stratejik öneme sahip İrevan Hanlığınıda Iğdır ili ile beraber 90 yıl işgal etmiştir. Bu olay sonucu 81 yıllık İrevan Hanlığını işgal edip ortadan kaldıran Ruslar bu kadim Türk yurdunda ileride kurmayı düşündükleri Ermenistan’ın temelini oluşturmaya başladılar.
Bu yaşanan Rus işgali sonucu Azerbaycan toprakları parçalanmış, kadim Azerbaycan toprakları üzerinde Ermenistan kurulmuş, Azerbaycan toprakları 6 devlet tarafından pay edilmiştir. 1828 yılı Türkmençayı antlaşmasından bu yana 196 yıl geçmiştir. Bu 196 yıl içinde Azerbaycan için kara ve zor yıllar olmuş, Çarlık Rusya, Sovyetler Birliği, Rusya Federasyonu, Ermenistan devletleri her türlü zulüm ve baskıyı Azerbaycan Türkleri üzerinde uygulamıştır. Kafkas İslam ordusunun zaferi sonucu Bakü işgalden kurtarılarak Azerbaycan Cumhuriyeti kurulmuştur. Kadim Türk yurdu Batı Azerbaycan İrevan Hanlığı toprakları üzerinde 1918 yalında tampon Ermenistan devleti kurdurulmuştur. 2 yıl bağımsızlık sonucu Azerbaycan Sovyet işgaline uğramış, bu işgal 1991 yılına kadar sürmüştür. Arkasından Rusların destekledikleri Ermeni saldırı ve soykırımı yaşanmış, bu olayda 30 yıl sürmüştür.
Bu gün 375.000 km2 Azerbaycan toprakları parçalanmış, 50-55 milyon Azerbaycan Türkü başta Kuzey ve Güney Azerbaycan olmak üzere Türkiye, Rusya, Gürcistan ve bir çok ülkede yaşıyor. Bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti 10 milyonun üstünde 86.600 km2 yüzölçüme sahiptir.
Azerbaycan Türkleri 1828 yılından beri 196 yıldır onlarca zulüm, soykırım, baskı ve göçe maruz kaldı. Azerbaycan 2020 yılında 44 günlük zafer sonu Ermenistan’ı yenip Karabağ’ı işgalden kurtardı. Azerbaycan kurumları, askeri gücü ile hızla ilerlemektedir. Azerbaycan Türk dünyasınının lokmatifi, göz bebeği, Türk dünyasının parlayan yıldızıdır. Türkiye-Azerbaycan bir millet iki devlet zor günlerde bir birine destek olan iki kardeş ülkededir.
Anadolu’dan doğan Azerbaycan topraklarını ikiye bölen Aras nehri Hazar denizine dökülmektedir. Verimli Azerbaycan topraklarına bereket katan Aras nehri bir çok olaylara da şehitlik etmiştir. Geçmiş asla ölmez. Hatta geçmiş bile değildir. Tarih ise asla ve asla elveda demez. İleride bir yerde görüşürüz der. Aras nehri Azerbaycan topraklarına bereket ve nimet getirdiği gibi ayrılık, kan, gözyaşı ve ölümde getirmiştir. Binlerce Azerbaycan Türküne Türkü, mani olduğu gibi mezar da olmuş, Arazın o tayı Arazın bu tayı kayıp yolu gözleyen insanlarımızın acı ile yad ettikleri bir yer olmuştur.
Azerbaycan Türklerinin dilinde Aras nehri: “Araz'ı ayırdılar. Milinen doyurdular. Men senden ayrılmazdım. Zülmünen ayırdılar.” sözü hep acı ve yaşanmış hatıraları anlatır. O zulümü ve zor günleri yaşayanların dilinde hep bu vardı. Onlardan da evlatlarına miras kalmıştır. O acıları yaşamış bir milletin evladı olarak diyorum ki : “Araz'ın o tayı da Araz'ın bu tayı da menim doğma el obamdı. Elinde o başı bu başı olmaz bunu sırğa eleyip Türk düşmanları kulağına assın.” Tüm Türk dünyasına selam olsun. Şehitlerimizin de mekanı cennet olsun.